Inicjatorem powstania pałacu był w pierwszej połowie XIX w. właściciel Krzeszowic Artur Potocki,
który zamówił pierwszy jego projekt u Karla Schinkla, zmarł jednak przed jego zrealizowaniem.
Budowę przeprowadził dopiero jego syn Adam Józef Potocki według projektu Franciszka Marii Lanciego
(w pewnym stopniu czerpiącego z założeń Schinkla) zamówionego przez jego matkę Zofię z Branickich -
pałac wzniesiony został w latach 1850-1857. Już rok później Adam Potocki zamówił plan przebudowy pałacu
(u Filipa Pokutyńskiego), nie został on jednak zrealizowany, a wkrótce potem ukończono budowę według planów Lanciego.
W jego skład wszedł dwupiętrowy budynek główny z czterema narożnymi wieżami oraz dodatkowe skrzydła zamykające dziedziniec.
Od wschodu wzniesiono ośmioboczną oranżerię połączoną z pałacem galeryjką, a przed główną fasadą - południową -
obszerny taras widokowy.
We wnętrzach cenny był zwłaszcza gabinet umeblowany meblami gdańskimi połączony schodami wykonanymi w tym samym
stylu z częścią mieszkalną - obecnie schody te znajdują się w budynku Collegium Maius UJ w Krakowie.
Piękna była również sala balowa, w której do dziś zachowała się cenna dekoracja stiukowa.
Potoccy przeprowadzili się tutaj w 1862 i w ich posiadaniu pałac znajdował się aż do II wojny światowej - tu znajdowało
się centrum rodowe tzw. "krzeszowickiej" linii Potockich.
W 1940 pałac stał się letnią rezydencją generalnego
gubernatora Hansa Franka. Na jego polecenie dokonano przebudowy pałacu, dodając m.in. środkową klatkę schodową.
Po zakończeniu wojny nowe władze pałac wraz z majątkiem ziemskim Potockich znacjonalizowały.
W pałacu swoje siedziby miały państwowe instytucje związane z gospodarką leśną, a potem szkoła z internatem.
W latach 70. i 80. XX w. planowano utworzenie tutaj centrum rehabilitacyjnego,
lecz zamierzenia tego nie zrealizowano - pałac stopniowo niszczał, cierpiąc szczególnie wskutek braku ogrzewania i wilgoci.
Obecnie pałac jest praktycznie nieużywany i prowadzony jest generalny remont.
Od 1849 pałac otacza park, który zajmuje teren 12 hektarów i mimo, iż jest zaniedbany od II wojny światowej,
wciąż stanowi atrakcję Krzeszowic.
Po wielu latach starań rodziny Potockich wojewoda małopolski Jerzy Miller w 2008 r. podjął decyzję o zwrocie dawnym
właścicielom części majątku wraz z pałacem. Powodem tej decyzji był fakt, iż majątek w większości stanowiło uzdrowisko,
a nie tereny rolne, w związku z czym nie powinien był podlegać nacjonalizacji zgodnie z dekretem o reformie rolnej z 1944r.
Źródło: Wikipedia |